Cây cần được cung cấp đủ phân đạm để sinh trưởng và nâng cao năng suất ở thời kỳ, sinh trưởng và phát triển. Đạm là thành phần chính của màng tế bào thực vật, và chất diệp lục là thành phần cấu tạo nên sự sống, vì vậy thiếu đạm hay thừa đạm đều ảnh hưởng đến cây. Vậy phân đạm có vai trò gì, cách sử dụng như thế nào cho hợp lý, theo dõi bài viết để có câu trả lời nhé.
Phân đạm là gì?
Phân đạm là một trong những loại phân vô cơ phổ biến cung cấp đạm cho cây trồng. Thành phần% N trong phân chuồng là yếu tố thể hiện giá trị dinh dưỡng của loại phân này.
Phân cung cấp nitơ cho cây trồng dưới dạng ion amoni (NH4 +) và ion nitrat (NO3-). Các loại phân đạm phổ biến nhất hiện nay: Urê Co (NH4) 2, Amoni Nitrat (NH4NO3), Amoni Sunfat hoặc SA (NH4) 2SO4, Đạm Clorua (NH4Cl), Canxi Xianamit, Nitơ Phospho hoặc MAP,…
Tìm hiểu về công dụng của đạm cụ thể như thế nào?
- Dinh dưỡng trong phân đạm cá dưới dạng axit amin, giúp cây trồng hấp thụ nhanh và tức thì.
- Cung cấp chất dinh dưỡng hữu cơ giúp cây phát triển, tăng khả năng ra hoa, đậu trái.
- Phân có chứa lưu huỳnh, một thành phần giúp cây trồng tăng sức đề kháng và chống chịu.
- Cung cấp cho đất một lượng lớn vi sinh vật, giúp đất tơi xốp hơn.
- Dinh dưỡng dưới dạng axit amin được cây trồng hấp thụ nhanh chóng.
- Phân đạm sẽ giúp lá xanh tốt, đẻ nhánh nhiều, xum xuê.
- Giúp hệ vi sinh vật trong đất hoạt động tích cực.
Có những loại phân đạm phổ biến nào?
Phân đạm cần thiết cho cây trồng trong suốt quá trình sinh trưởng, nhất là thời kỳ cây sinh trưởng mạnh. Trong số các nhóm cây trồng cần đạm cho các loại rau ăn lá như rau cải, bắp cải… có những loại phân thường được sử dụng sau:
Phân urê CO (NH4) 2
Phân urê có 44-48% N. nguyên chất Đây là loại phân chiếm 59% tổng lượng phân đạm được sản xuất ở các nước trên thế giới. Phân Urê là loại phân có tỷ lệ Nitơ cao nhất. Trên thị trường có hai loại phân urê với chất lượng như nhau:
- Loại có dạng viên, nhỏ như quả trứng cá, loại này có thêm chất chống ẩm nên dễ bảo quản, vận chuyển nên được sử dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp.
- Phân urê có khả năng thích ứng rộng, tác dụng được trên nhiều loại đất khác nhau và trên các loại cây trồng khác nhau.
- Phân urê dùng để bón thúc. Có thể pha loãng với nồng độ 0,5 – 1,5% để phun lên lá.
- Trong chăn nuôi, phân đạm urê được sử dụng trực tiếp bằng cách bổ sung vào khẩu phần ăn của lợn và gia súc.
- Phân này cần được bảo quản cẩn thận trong túi polyetylen và không được phơi dưới ánh nắng mặt trời. Sau khi mở túi, túi urê sẽ được sử dụng hết trong thời gian ngắn.
Trong quá trình sản xuất, phân đạm urê thường liên kết các nguyên tố với nhau để tạo thành biuret. Vì vậy, trong phân urê không nên có quá 3% biuret đối với cây trồng cạn, 5% đối với lúa nước.
Phân amoni nitrat (NH4NO3)
- Phân amoni nitrat chứa 33 – 35% N nguyên chất. Ở các nước trên thế giới, loại phân này chiếm 11% tổng lượng phân đạm sản xuất hàng năm.
- Phân này ở dạng tinh thể muối kết tinh có màu vàng xám. Amoni nitrat dễ vào nước, dễ tan trong nước, dễ vón cục, khó bảo quản và sử dụng.
- Tuy nhiên, đây là loại phân quý vì chứa cả NH4 + và NO3-, có thể bón cho nhiều loại cây trồng trên nhiều loại đất khác nhau.
- Phân amoni nitrat thích hợp cho nhiều loại cây trồng cạn như thuốc lá, bông vải, mía, ngô …
Phân đạm sunphat (NH4) 2SO4
Hay còn gọi là phân SA. Sulfat đạm chứa 20-21% N. nguyên chất trong phân này còn có 29% lưu huỳnh (S). Trên thế giới, loại phân này chiếm 8% tổng lượng phân hóa học được sản xuất hàng năm. Phân đạm này có dạng kết tinh, mịn, màu trắng ngà hoặc xám xanh. Phân này có mùi nước tiểu (mùi amoniac), vị mặn và hơi chua. Chính vì vậy ở nhiều nơi nó được gọi là muối và phân diêm.
Nếu đất chua cần bón thêm vôi, lân, sử dụng phân sunphat amon. Phân sunphat chuyên dùng để bón cho các loại cây cần nhiều S và ít N như đậu, lạc … và các loại vây cần cả S và nhiều N như ngô. Cần lưu ý sunphat là loại phân bón tác dụng nhanh, phát huy tác dụng rất nhanh đối với cây trồng nên thường bón đi bón lại nhiều lần để tránh thất thoát đạm.
Phân bón nitơ clorua (NH4Cl)
- Phân này chứa 24-25% N nguyên chất
- Protein clorua có dạng tinh thể mịn, màu trắng hoặc vàng ngà.
- Loại phân này dễ tan trong nước, ít hút ẩm, không vón cục, thường lỏng nên rất dễ sử dụng.
- Không nên dùng nitơ clorua để bón cho cây thuốc lá, chè, khoai tây, hành, tỏi, bắp cải, vừng,…
- Ở những vùng đất khô cằn, đất nhiễm mặn không nên bón phân đạm clorua, vì ở những nơi này có thể có nhiều clo trong đất dễ làm cây bị ngộ độc.
Phân bón Xianamit canxi
Loại phân đạm này có phản ứng kiềm nên có thể khử chua, sử dụng rất tốt trên đất chua. Canxi xianamit thường được dùng làm lớp sơn lót. Muốn dùng để bón thì phải ủ trước khi bón.
Vì loại phân này khi phân hủy sẽ tạo ra một số chất độc có thể làm hỏng bộ móng của gia súc, làm hại da chân của người nông dân và thường sau 7-10 ngày các chất độc sẽ hết. Bonus canxi xianamit được trộn với phân trộn để làm phân nhanh hoai mục. Phân này không dùng để phun lên lá.
Phân lân (còn được gọi là amoni photphat)
- Phân lân là một loại phân bón có cả nitơ và phốt pho. Trong phân chuồng, tỷ lệ đạm là 16%, tỷ lệ lân là 20%.
- Phân lân có dạng viên, màu xám tro hoặc trắng.
- Phân có nước. Vì vậy, nó thường được sản xuất dưới dạng viên và đựng trong túi ni lông.
- Phân rất dễ tan trong nước và có tác dụng nhanh chóng. Phân bón lót, bón lót tốt.
- Thường thích hợp với đất mặn vì không làm tăng độ mặn và chua. Phân có tỷ lệ đạm thấp hơn lân một chút nên bón kết hợp với các loại phân đạm khác, nhất là bón cho cây cần nhiều đạm.
Vai trò của phân đạm đối với cây trồng
Đạm là một trong những yếu tố quan trọng nhất tạo nên sự sống. Đạm là thành phần của tất cả các loại phân đạm từ đơn giản đến phức tạp, là thành phần chính của màng tế bào thực vật, tham gia cấu tạo Nucleic acid (tức là DNA và RNA), có vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình trao đổi chất của các cơ quan thực vật.
Đẩy nhanh quá trình sinh trưởng của cây, giúp cây phân nhiều cành, đẻ nhiều cành, lá to, quá trình quang hợp và hô hấp diễn ra nhanh chóng để chuyển khí cacbonic và nước thành đường bột, nuôi sống cả thế giới động vật. Quá trình chuyển hóa và tổng hợp các chất dinh dưỡng đạt hiệu quả cao.
Nếu không có nitơ, thực vật không thể quang hợp, đạm có trong diệp lục là sắc tố có khả năng hấp thụ năng lượng ánh sáng. Từ đó giúp chuyển hóa thành năng lượng hóa học. Nitơ cũng có trong ancaloit, chất lên men và trong nhiều chất quan trọng khác của tế bào thực vật.
Cải thiện chất lượng đạm của hạt ngũ cốc và làm cho lá có màu xanh đậm hơn, cải thiện đáng kể chất lượng của các loại rau ăn lá. Kích thích chồi, cành, lá phát triển, tăng hiệu quả quang hợp từ đó tăng năng suất cây trồng.
Những kỹ thuật sử dụng phân đạm hiệu quả cao
Phân đạm thích hợp cho cây ăn lá, dễ tan, hấp thu nhanh, giúp ra nhiều lá xanh tốt. Chú ý bón bổ sung các loại phân có tính kiềm, tro hoặc vôi bột để tránh chua đất, kém hiệu quả vì đa số phân là phân chua sinh lý, nếu bón lâu ngày đất sẽ chua.
Chia làm nhiều lần bón cho nhóm cây cần nhiều đạm nhất là đối với đất chua, khả năng hấp thụ kém, hàm lượng mùn trong đất thấp… Cần bón phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của cây. giống và đất. Sử dụng quá nhiều phân bón sẽ gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu đến sản lượng.
Phân đạm bón cho cây trên cạn như mía, ngô, bông… là thích hợp, nên bón đạm clorua hoặc SA cho lúa nước. Đối với cây họ đậu lúc đầu chưa có nốt sần thì vẫn bón thúc (20 – 30kg N/ha), tốt nhất là phân trộn với phân chuồng trại.
Để tránh thất thoát, lãng phí và kém hiệu quả do bị tràn, bạn nên tránh bón phân đạm khi có dấu hiệu sắp có mưa bão. Ngoài ra, không nên bón phân trong điều kiện nắng hạn kéo dài hoặc không tưới nước.
Những lưu ý cho người dân khi sử dụng phân đạm
Để sử dụng phân đạm hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho sản xuất cần lưu ý những điều sau:
- Bảo quản phân trong túi ni lông, để nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Bón phân phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây trồng. Không nên quá lạm dụng sẽ ảnh hưởng đến năng suất và gây ô nhiễm môi trường xung quanh.
- Đối với mía, ngô nên bón đạm nitrat, nhưng đối với lúa nên bón thêm clorua hoặc SA. Với cây họ đậu, nên bón đạm sớm hơn khi gieo hạt để bổ sung kịp thời chất dinh dưỡng cho cây phát triển. Ở giai đoạn đầu rễ chưa hình thành nốt sần nên vi sinh vật cộng sinh chưa hoạt động để cung cấp đạm cho cây sử dụng.
- Hầu hết các loại phân đều có tính chua sinh lý, nếu bón lâu ngày đất sẽ chua. Vì vậy, nên kết hợp bón các loại phân có tính kiềm để cải thiện độ chua.
Bón đạm quá mức có ảnh hưởng tới cây trồng không?
Cũng giống như khi bón phân thiếu đạm, bón quá nhiều phân đạm cũng ảnh hưởng xấu đến cây trồng. Thừa đạm sẽ làm cho cây phát triển quá mức gây ra hiện tượng vón cục, cây không thể chuyển hóa hết thành dạng hữu cơ, tích tụ nhiều dạng đạm vô cơ gây độc cho cây.
Các hợp chất cacbon phải được huy động để giải độc nitơ nên không thể tạo thành “chất xơ” làm chậm quá trình hình thành quả, giảm hoặc ngừng thu hoạch…Cây trồng bị thừa đạm thường sẽ có các hiện tượng sau:
- Rễ nhỏ và nông.
- Lá rậm rạp, xanh non, ẩm độ cao sâu bệnh phát triển nhiều do thiếu ánh sáng trực tiếp. Sâu dễ xâm nhập vào cành, thân, lá non.
- Ra hoa thấp và muộn dù đẻ nhánh nhiều, cây khó đậu trái, trái không chắc hạt.
- Dưới đất rễ ít, ăn cạn, mặc dù trên mặt đất cành lá rậm rạp làm cây mất cân đối, dễ đổ ngã.
Lời kết
Hy vọng những chia sẻ từ bài viết này sẽ giúp ích cho bạn đọc trong việc bón phân đạm cho cây trồng một cách hiệu quả, nhận biết được tình trạng của cây khi thiếu hay thừa đạm.
