Đậu tương hay đậu nành không còn quá xa lạ với những bữa cơm gia đình của người dân khu vực Châu Á. Người ta có thể chế biến hàng trăm món ăn cùng với loại đậu này. Liệu bạn đã biết, những món ăn gì được làm từ đậu nành hay chưa, dưới đây là một số gợi ý cho bạn.
Nguồn gốc lịch sử về sự hình thành cây đậu tương
Cây đậu tương là loại cây lương thực vừa có hiệu quả kinh tế lại vừa dễ trồng. Sản phẩm từ cây đậu này được sử dụng rất phổ biến và đa dạng như dùng trực tiếp hạt thô hoặc chế biến thành đậu hũ, nước tương, ép thành dầu đậu nành, làm bánh kẹo, sữa đậu nành,… đáp ứng nhu cầu đạm trong bữa ăn của người cũng như gia súc.
Lịch sử phát triển của cây đậu tương trên thế giới
Đậu tương là một trong những cây trồng lâu đời nhất của nhân loại. Loại cây này có nguồn gốc xuất phát từ vùng đất An Châu thuộc Trung Quốc. Theo các nhà nghiên cứu giống cây trồng của Nhật Bản thì cây đậu này được đưa vào Triều Tiên vào khoảng 150 năm trước Công nguyên, sau đó mới sang Nhật Bản.
Đến khoảng giữa thế kỷ XVII đậu nành đã xuất hiện ở vùng Châu Âu, còn ở Châu Mỹ cây đỗ tương xuất hiện đầu tiên năm 1804 nhưng phải đến đầu thế kỷ XX mới được nông dân trồng và sử dụng một cách phổ biến.
Tổng diện tích và sản lượng của cây đậu tương trên thế giới gia tăng mạnh nhất trong những năm 1965–1980 của thế kỷ XX và phát triển tương đối ổn định cho đến ngày nay. Hiện nay loài cây này có mặt hầu hết tại tất cả các nước trên thế giới.
Các nước có sản lượng xuất khẩu loại cây này hàng đầu thế giới hiện nay là Mỹ, Achentina và Braxin. Các nước chuyên nhập khẩu đỗ tương với số lượng lớn như Đông Âu, Cộng đồng kinh tế châu Âu (EEC), Tây Ban Nha, Nhật Bản.
Lịch sử phát triển cây đậu tương tại Việt nam
Do vị trí địa lý nước ta là láng giềng sát Trung Quốc do đó có sự tương quan về nhiều mặt từ lâu đời nên cây đậu tương được biết đến, du nhập về Việt Nam và được trồng từ rất sớm. Được biết ngay từ thời Vua Hùng thì ông cha ta đã biết trồng nhiều loại cây họ đậu khác nhau.
Từ thế kỷ 13, những cây đậu đã được trồng ở một số tỉnh miền Bắc và vùng Đông Bắc của nước ta. Mặc dù có nguồn gốc lịch sử lâu đời, nhưng trải qua một thời gian dài cây đỗ tương vẫn chưa chiếm được ưu thế trong nền sản xuất nông nghiệp nước ta.
Phân biệt đậu tương với các loại đậu khác
Đậu tương hay còn có tên gọi phổ biến hơn là đậu nành, là loại hạt hình bầu dục, có mầm hạt, vỏ láng bóng và có màu trắng ngà tự nhiên. Nếu không phân biệt kỹ thì chắc chắn nhiều người có thể sẽ bị nhầm lẫn với loại đậu trắng.
Đậu trắng hay còn được gọi là đậu bò hoặc đậu mắt đen bởi vì nhìn bề ngoài hạt đậu có một đốm lớn màu đen, có lúc màu đỏ hoặc màu nâu trông giống như hình dáng một con mắt. Đậu trắng có hương vị khá đậm đà, kèm thêm chút vị mặn nhẹ nên cũng được sử dụng phổ biến trong ẩm thực.
Phương pháp trồng cây đỗ tương hiệu quả
Cây họ đậu khá là dễ canh tác vì không yêu cầu quá nghiêm khắc về đất để trồng. Nhiệt độ phù hợp nhất cho sự nở hoa và đậu quả là 25 – 27 độ C, độ ẩm của không khí khoảng 70– 80%, độ ẩm đất khoảng 75 – 80%. Thời gian phát triển cũng tùy thuộc vào từng giống hạt đậu trong khoảng 80 – 100 ngày.
Năng suất của cây đạt 25 – 45 tạ hạt/ha. Hiện nay trên thị trường, giá bán hạt đậu tương thành phẩm từ 50.000 – 70.000 đồng/kg. Trong hạt đậu có chứa nhiều đạm và các vitamin cần thiết cho cơ thể giúp giảm nguy cơ béo phì, mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim và giúp cho làn da, tóc khỏe mạnh, tăng năng lượng, giảm cân.
Thời vụ thích hợp để gieo trồng cây đậu tương
Dựa vào đặc điểm về thời gian sinh trưởng của từng giống đậu mà bà con nông dân có thể bố trí trồng cây vào thời vụ thích hợp để đỗ tương sinh trưởng phát triển thuận lợi cho ra năng suất cao đặc biệt bà con cần phải chú ý điều kiện thời tiết.
Mỗi năm bà con có thể trồng được hai vụ: Khoảng thời gian giữa tháng 2 dương lịch sau khi thu hoạch xong vụ lúa Đông Xuân bà con có thể tận dụng đất ruộng để trồng ngay đậu tương. Hoặc bà con trồng vào tháng 9 khoảng từ 15/9 đến 30/9 dương lịch.
Chuẩn bị đất trồng để gieo giống cây đậu tương.
Đậu tương là cây không kén đất trồng tuy nhiên muốn để cây có năng suất cao nên ưu tiên đất có thành phần là đất cơ giới nhẹ hoặc trung bình có thể giữ ẩm và thoát nước tốt như đất cát pha, đất thịt nhẹ, phù sa ven sông,…Đất gieo hạt phải được cày bừa kỹ, làm sạch cỏ dại.
Nếu đất dốc phải thiết kế thêm thành băng nhằm chống xói mòn khi đó hạt giống đỗ tương hay cây con sẽ không bị mưa cuốn trôi. Đất phải lên luống được tạo rãnh thoát nước kịp thời khi thời tiết mưa to với yêu cầu: mặt luống rộng 1,0 – 1,5 m, cao 20 – 25 cm, rãnh rộng 20 – 30 cm.
Phương pháp ươm giống và gieo trồng hạt đậu tương
Chất lượng hạt giống đem gieo phải đạt tiêu chuẩn với tỉ lệ nảy mầm phải trên 90% đảm bảo hạt đậu tương đồng đều về kích thước; hạt còn nguyên vẹn không bị nát, không nhiễm nấm bệnh, không sâu mọt ăn. Khi gieo trồng lỗ gieo sâu 1,5 – 2cm sau đó bỏ hạt và lấp đất; gieo 2-3 hạt trong một hốc, khoảng cách hốc là 15cm.
Phòng trừ sâu bệnh có hại cho cây đậu tương
Sâu đục quả xuất hiện và phá hoại khi cây có quả non, hạt đỗ tương mới hình thành bị sâu đục làm cho không phát triển nữa. Cách phòng trừ sâu đục bằng việc phun thuốc sớm trừ sâu non kết hợp trồng luân canh với các cây trồng không phải là nơi ký sinh của sâu đục quả và trồng thời vụ thích hợp.
Sâu gây hại cho lá như ăn lá, cuốn lá, đục lỗ trên lá. Phương pháp phòng trừ sâu hại lá là phun thuốc trừ sâu. Bà con có thể tham khảo một số loại thuốc phun hoá học như BiAn 50EC, BiAn 40EC, Polytin, Sherpa, Oncol… dùng theo liều khuyến cáo hướng dẫn ngoài bao bì nhãn mác của sản phẩm.
Kinh nghiệm trồng cây đậu tương cho năng suất cao
Để cây đậu tương thu được năng suất cao thì trước mỗi mùa vụ bà con cần giữ lại những giống cây cho nhiều trái để qua mùa vụ sau lại gieo tiếp. Đây cũng là phương pháp an toàn nhất vì lỡ không may vào mùa sau bà con lại mất công lựa giống mới, không may gặp phải giống đậu kém chất lượng dẫn tới mất mùa.
Kinh nghiệm thu và bảo quản đậu tương, bà con cần chọn những cây có hoa, lông và quả cùng màu. Sau khi thu hoạch rải cây trên sân phơi một nắng, ban đêm ủ đống không quá 1 mét, sau đó đem phơi rồi đập lấy hạt đợt 1 số quả còn lại ủ tiếp 2 ngày, sau đó đem phơi rồi đập thu toàn bộ hạt.
Phải phơi hạt giống trực tiếp trên sân gạch hay sân xi măng. Không phơi dưới trời nắng quá gắt, hạt cắn phải giòn không dính răng, phơi khô rồi để nguội mới cho vào bao tải hoặc chum vại được lót lá chuối khô dưới đáy và trên miệng chum để bảo quản đến vụ mới tiến hành gieo trồng tiếp.
Các món ăn hấp dẫn được chế biến từ đậu tương
Vì thành phần dinh dưỡng có nhiều chất đạm nên loại đậu này được xem như là “thịt không xương” ở nhiều quốc gia Châu Á. Chất đạm thực vật rất tốt để thay thế cho thịt động vật bởi vì có ít mỡ và cholesterol. Loại đậu này có nhiều đạm hơn thịt, chứa nhiều calcium hơn sữa bò và nhiều lecithin hơn trong trứng.
Do đó đậu tương là loại cây được trồng khá phổ biến do đó có rất nhiều món ăn được làm từ loại đậu này khá quen thuộc với bạn như: sữa đậu nành, đậu hũ, tào phớ, nato (đậu nành lên men), tàu hủ ky, hạt đậu nành rang,….
Cách chế biến một số món ăn làm từ đậu tương
Đậu tương rất giàu dinh dưỡng nên được ưa thích sử dụng trong ẩm thực của những đầu bếp thông qua nhiều món với những hình thức khác nhau. Hơn thế nữa các món ngon từ đậu nành đều rất dễ chế biến và ngon miệng.
Sữa đậu nành – Thức uống dinh dưỡng từ đậu tương
Sữa đậu nành cung cấp nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe của con người. Uống sữa đậu nành thường xuyên có thể giúp bạn cải thiện được lượng cholesterol có trong máu đồng thời ngăn ngừa các triệu chứng tiền mãn kinh, cải thiện chức năng gan, thận,… Hướng dẫn cách làm sữa đậu nành vô cùng đơn giản tại nhà:
- Bước 1, rửa sạch đậu rồi ngâm qua đêm sau đó vò đậu nành cho tróc hết vỏ, xả nước rồi rửa lại cho thật sạch. Bước này nhằm loại bỏ sạch vỏ để nấu đậu nành không bị cặn.
- Bước 2, Cho đậu nành vào máy xay sinh tố và xay nhuyễn với khoảng 2 lít nước. Sau đó lược xác bằng cách đổ đậu nành vào túi rồi vắt lấy nước đậu. Vắt nước này thật kỹ để lấy được cốt sữa nguyên chất.
- Bước 3, Cho đậu trở lại thau rồi đổ vào 2 lít nước và nhồi thật mạnh tay cho cốt đậu ra hết tiếp tục trút đậu lại vào túi rồi vắt lấy nước đậu một lần nữa.
- Bước 4, Đổ nước đậu nành vào nồi, bật lửa nấu cho sôi, canh vặn lửa nhỏ. Trong quá trình nấu bạn cần canh lửa và thỉnh thoảng khuấy đều để sữa không bị cháy sém ở dưới đáy.
Khi sữa đậu nành đã nấu chín, bạn nêm nếm thêm xíu muối và đường cho vừa uống. Để sữa đậu nành nguội hẳn rồi cho vào chai và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Sữa đậu nành tự nấu tại nhà có thể bảo quản trong tủ lạnh khoảng 1 tuần.
Đậu hũ – Món chay từ đậu tương quen thuộc của mọi nhà
Đậu hũ cũng là một món ăn được làm ra từ hạt đậu này. Được hình thành từ sữa đậu nành lỏng để đặc lại sẽ trở thành đậu phụ. Đậu phụ chứa hàm lượng calo thấp, không chứa cholesterol hay gluten. Đây chính món thuần chay rất phổ biến đối với những người có chế độ ăn thanh đạm.
Từ đậu phụ, bạn có thể làm ra được rất nhiều món ăn ngon và bắt cơm. Một số món ăn ngon được chế biến từ đậu phụ là: Canh rong biển đậu hũ, Canh đậu hũ lá hẹ, Đậu hũ nhồi thịt sốt cà, Đậu hũ kho chay, Đậu hũ chiên sả ớt, Đậu hũ non sốt cay, Đậu hũ cuốn lá lốt,…
Kinh nghiệm để chọn đúng đậu tương ngon
Cách chọn mua đậu nành ngon bạn cần phải biết là chọn những hạt có màu trắng sáng, vỏ bóng, đều màu. Hạt đạt độ mẩy, căng tròn, các hạt có kích thước tương đồng nhau, bóp chắc hạt không bị vỡ, không mềm vụn. Lớp vỏ hạt đậu không bị xuất hiện vết nứt, nảy mầm hoặc bị sâu đục, có hương thơm đặc trưng của hạt đậu.
Lời kết
Dùng đậu tương làm nguyên liệu thay thế cho chất đạm có trong bữa ăn hàng ngày của bạn. Đầy đủ chất dinh dưỡng và không làm tăng cân hay gây hại cho sức khỏe. Qua bài viết, mong muốn bạn có thể biết được nguồn gốc và những giá trị kinh tế, dinh dưỡng mà loài cây họ đậu này mang lại.
